5 октября 2024 года - Международный день Учителя!
Уласхоорондын багшанарай һайндэрөөр Буряад Уласай эрхим хүндэтэ багшанараа үнэн зүрхэнһөө доро дохин амаршалнабди! Энэ үдэртэй дашарамдуулан, нэгэ оршуулгаяа дахин тандаа дурадхахам байз…
*****
Рустaм Бисенёв
Япон гүрэндэ багшанарай һайндэр гэжэ байдаг юм гү?
Нэгэтэ би хамта ажалладаг Ямaмoтa гэжэ нэрэтэй япон багша-нүхэрһөө асуубаб: «Япон гүрэндэ багшанарай һайндэр хэзээ болодог бэ, та энэ үдэр хайшан гээд үнгэргэдэг гээшэбта?».
Минии табиһан асуудалда тэрэ гайхаһан янза харуулаад, харюу үгэбэ: «Манда ямаршье Багшанарай үдэр гэжэ байдаггүй юм».
Би харюуень шагнаад, тэрээндэ этигэхэ юм гү, али үгы гү гээд, мэдэжэ ядабаб. Һанаа ха юмби: «Экономикын, эрдэм шэнжэлгын, техника технологын талаар дээгүүр хүгжэнги болоһон аад, тэдэнэр багшануудтаа, мүн ажалдань юундэ иимэ хүндэгүйгөөр хандана гээшэб?» гэжэ.
*****
Ажалай һүүлээр нэгэтэ Ямaмoтa намайе гэртээ айлшаар уриба. Байдаг гэрынь һургуулиһаа холо байдаг һэн тула, бидэ метродо оробобди. Үдэшын сагта электропоездын вагонууд соо зон дүүрэн байба. Би арайн гэжэ хашалдан шахуу орожо, вагонай гар барюулдань шүүрэлдээд, зогсобоб.
Гэнтэ минии дороһоо нэгэ үбгэжөөл нам руу хараад, һуудалаа дурадхаба. Наһажаал хүнэй иимэ ехэ хүндэлэл ойлгожо ядаад, би арсабаб; харин тэрэмни дахин дурадхаад лэ байба, тиихэлээрнь би һуубаб. Метро сооһоо гараад, би Ямaмoтa нүхэрһөө наһатай хүнэй үйлэдэһэн энэ хэрэг тухай һурабаб. Ямaмoтa энеэбхилэд гээд, минии үбсүүндэ зүүлгээтэй байһан багшын тэмдэг руу заагаад хэлээ: «Энэ үбгэжөөл танай багшын тэмдэг зүүдхэл хараа, теэд танай эрхэ байдалые хүндэлэн, өөрынгөө һуудал дурадхаал даа».
Би Ямaмoтa багшада түрүүшынхиеэ айлшан боложо ошоходоо, хооһон гартай буухань аягүй гэжэ бодоод, заахан нэгэ бэлэг худалдан абахаар шиидэбэб. Иимэ бодолоороо Ямaмoтaтай хубаалдахадамни, нүхэрни намайе дэмжээ, урдамнай холо бэшэхэнэ багшанарта зорюулагдаһан нэгэ алаабхи бии гэжэ хэлээ, тэндэ хямда сэнтэй зүйлнүүд байдаг. Гайхаһандаа, сэдьхэлни дахин хүдэлжэ эхилээ: «Наймаанай хүнгэлэлтэ энэ дэлгүүртэ гансал багшанарта хүртэдэг юм гү?» - гээд асуубаб.
Минии үгэнүүдые баталан, Ямaмoтa найза хэлээ: «Японидо болбол багшын ажал - хамагһаа хүндэтэй мэргэжэл, багша - баранһаа нэрэ хүндэтэй хүн. Багша хүнэй дэлгүүр дээрэ орожо ерэхэдэнь, олзын хэрэг эрхилэгшэд аргагүй ехээр баярлажа, хүлеэн угтадаг, өөр бэедэнь ехэ гэгшын нэрэ түрын тэмдэг гээд тоолодог».
*****
Японида байха сагтаа, багша хүниие ямар ехээр хүндэлнэб гэжэ оло дахин хараһан байнаб. Метро соо тэдэнэй хубиин тусхай газар байдаг, тэдэнэй хубиин тусхай магазинууд нээлтэтэй, багшанар элдэб трaнспoртнуудаар ябаха биледүүдтэ оошорто байдаггүй. Яагаад япон багшанарта жэлэй нэгэл үдэр онсо амяараа һайндэр хэрэгтэй юм? Тэдэнэй ажабайдал үдэр бүриин баяр бшуу.
Би энэ түүхэ хөөрэжэ байхадаа, манай Росси гүрэн өөдөө бүри ургаг, багша хүндэ хандасань бүри һайн тээшээ хубилаг гэжэ бүхы үнэн зүрхэнһөө хүсэхэ байнаб; харин багшанар иимэ үндэр нэрэ хүндэдэ өөһэдөө зохихоор байг лэ! Бидэнэй сээжэдэ омогорхол, бахархал сохилхонь болтогой! Багша, би Танай нэрын үмэнэ доро дохиноб...
Цыренжаб Чойропов буряад хэлэн дээрэ оршуулаа.
Гэрэл-зураг дээрэ: япон үхибүүд Багшаяа хэшээлдэ орожо ерэхэдэ, мэндэшэлнэ.
P.s.: Мандашги тиимэ байгаал даа. Урайн багша гээшэ Буряад зондо ехэ хүндэтэй байгаан. Багша хү хараадаа, хүдииш хүйтэн байгааш хада, малгайяа холаан тайлхаш, үшөө японгуудли тархяа заа гунхагад гүүлээд, мэндээ хэлхэш. Мүнөө сагта иимиимэ үгэйбштаа… (барг.). ?
Уласхоорондын багшанарай һайндэрөөр Буряад Уласай эрхим хүндэтэ багшанараа үнэн зүрхэнһөө доро дохин амаршалнабди! Энэ үдэртэй дашарамдуулан, нэгэ оршуулгаяа дахин тандаа дурадхахам байз…
*****
Рустaм Бисенёв
Япон гүрэндэ багшанарай һайндэр гэжэ байдаг юм гү?
Нэгэтэ би хамта ажалладаг Ямaмoтa гэжэ нэрэтэй япон багша-нүхэрһөө асуубаб: «Япон гүрэндэ багшанарай һайндэр хэзээ болодог бэ, та энэ үдэр хайшан гээд үнгэргэдэг гээшэбта?».
Минии табиһан асуудалда тэрэ гайхаһан янза харуулаад, харюу үгэбэ: «Манда ямаршье Багшанарай үдэр гэжэ байдаггүй юм».
Би харюуень шагнаад, тэрээндэ этигэхэ юм гү, али үгы гү гээд, мэдэжэ ядабаб. Һанаа ха юмби: «Экономикын, эрдэм шэнжэлгын, техника технологын талаар дээгүүр хүгжэнги болоһон аад, тэдэнэр багшануудтаа, мүн ажалдань юундэ иимэ хүндэгүйгөөр хандана гээшэб?» гэжэ.
*****
Ажалай һүүлээр нэгэтэ Ямaмoтa намайе гэртээ айлшаар уриба. Байдаг гэрынь һургуулиһаа холо байдаг һэн тула, бидэ метродо оробобди. Үдэшын сагта электропоездын вагонууд соо зон дүүрэн байба. Би арайн гэжэ хашалдан шахуу орожо, вагонай гар барюулдань шүүрэлдээд, зогсобоб.
Гэнтэ минии дороһоо нэгэ үбгэжөөл нам руу хараад, һуудалаа дурадхаба. Наһажаал хүнэй иимэ ехэ хүндэлэл ойлгожо ядаад, би арсабаб; харин тэрэмни дахин дурадхаад лэ байба, тиихэлээрнь би һуубаб. Метро сооһоо гараад, би Ямaмoтa нүхэрһөө наһатай хүнэй үйлэдэһэн энэ хэрэг тухай һурабаб. Ямaмoтa энеэбхилэд гээд, минии үбсүүндэ зүүлгээтэй байһан багшын тэмдэг руу заагаад хэлээ: «Энэ үбгэжөөл танай багшын тэмдэг зүүдхэл хараа, теэд танай эрхэ байдалые хүндэлэн, өөрынгөө һуудал дурадхаал даа».
Би Ямaмoтa багшада түрүүшынхиеэ айлшан боложо ошоходоо, хооһон гартай буухань аягүй гэжэ бодоод, заахан нэгэ бэлэг худалдан абахаар шиидэбэб. Иимэ бодолоороо Ямaмoтaтай хубаалдахадамни, нүхэрни намайе дэмжээ, урдамнай холо бэшэхэнэ багшанарта зорюулагдаһан нэгэ алаабхи бии гэжэ хэлээ, тэндэ хямда сэнтэй зүйлнүүд байдаг. Гайхаһандаа, сэдьхэлни дахин хүдэлжэ эхилээ: «Наймаанай хүнгэлэлтэ энэ дэлгүүртэ гансал багшанарта хүртэдэг юм гү?» - гээд асуубаб.
Минии үгэнүүдые баталан, Ямaмoтa найза хэлээ: «Японидо болбол багшын ажал - хамагһаа хүндэтэй мэргэжэл, багша - баранһаа нэрэ хүндэтэй хүн. Багша хүнэй дэлгүүр дээрэ орожо ерэхэдэнь, олзын хэрэг эрхилэгшэд аргагүй ехээр баярлажа, хүлеэн угтадаг, өөр бэедэнь ехэ гэгшын нэрэ түрын тэмдэг гээд тоолодог».
*****
Японида байха сагтаа, багша хүниие ямар ехээр хүндэлнэб гэжэ оло дахин хараһан байнаб. Метро соо тэдэнэй хубиин тусхай газар байдаг, тэдэнэй хубиин тусхай магазинууд нээлтэтэй, багшанар элдэб трaнспoртнуудаар ябаха биледүүдтэ оошорто байдаггүй. Яагаад япон багшанарта жэлэй нэгэл үдэр онсо амяараа һайндэр хэрэгтэй юм? Тэдэнэй ажабайдал үдэр бүриин баяр бшуу.
Би энэ түүхэ хөөрэжэ байхадаа, манай Росси гүрэн өөдөө бүри ургаг, багша хүндэ хандасань бүри һайн тээшээ хубилаг гэжэ бүхы үнэн зүрхэнһөө хүсэхэ байнаб; харин багшанар иимэ үндэр нэрэ хүндэдэ өөһэдөө зохихоор байг лэ! Бидэнэй сээжэдэ омогорхол, бахархал сохилхонь болтогой! Багша, би Танай нэрын үмэнэ доро дохиноб...
Цыренжаб Чойропов буряад хэлэн дээрэ оршуулаа.
Гэрэл-зураг дээрэ: япон үхибүүд Багшаяа хэшээлдэ орожо ерэхэдэ, мэндэшэлнэ.
P.s.: Мандашги тиимэ байгаал даа. Урайн багша гээшэ Буряад зондо ехэ хүндэтэй байгаан. Багша хү хараадаа, хүдииш хүйтэн байгааш хада, малгайяа холаан тайлхаш, үшөө японгуудли тархяа заа гунхагад гүүлээд, мэндээ хэлхэш. Мүнөө сагта иимиимэ үгэйбштаа… (барг.). ?
1537