Чанахи гэдж грузиин хоол чанах дүрим (Заавол горшоогт чанх).
Чанахи гэдж ногооты бүйлүүлсэн, тас парилсан, шүүсты, элдэв үнгын ногооны амт шэнгээсэн хоол ямарчаг остоолы чэмэг болдж үгэх. Бэлсэх арганууд олонч хнээ, эгээл амтатынь - шавар, аль үгы хэнээ керамическ горшоог дотор чансань. Энэ аргаар чансан чанахи ёстыл ондоохон, юув гэхэд, нэг дзаа өөрынхёороо болгодж чаннадь. Тэгээч хнээ, бэлссдэг арг маягынь алданагүйдь, тэр учраас эн эдеэ ухаангүй амтаты болдог.
Дзай тэгээд, эн жэлы шэн ургаснаас бахалжаан, помьдоор, үнг бүриин хангалты ногоо, хоньны ясгүй мах шэлээд чандж эхилы. Эн манай дзааваряар грузин - чанахи гэсэн эдеэ чандж чадхал байхат гэдж найднадь!
Эн эдеэнд хэрэглэх зүйлнүүд:
1. Хоньны мах - 500 грамм;
2. Болгар перц - 2 монцогор;
3. Бахалжаан - 2 (их биш);
4. Сонгин - 2-3 монцогор;
5. Хартоошк - 3-4 монцогор;
6. Чесноог - 2-3 шүд;
7. Помьдоор - 3-4 монцогор;
8. Үнгын хангалты ногоонууд (кинза, базилиг, петрушка г.м.) ;
9. Наран цэцгы тос (шархын түлөө) - 5-6 том халваг;
10. Сливочн тос - 50 грамм.
*****
Дзай, эхилы:
1. Бахалжаанаа том томхоноор хэрчэх. Даваслаад, тас худхаад, 20-30 минутын цагт орхичох. Тэгээд тэрнээ тас дзайлах, юундэв гэхэд, бахалжааны гашуунь үгы болох.
2. Сонгиноо түхреэнээр хэрчэх.
3. Амтаты болгарска перцын доторхиинь хуу цэвэрлээд, томхоноор тэвхэрээр хэрчэх. Чанахи бэлсэхдээ, үнгын перцнүүды шэлэх хэрэгты, тэхэд чанахи гоёор, ам хамраа тамшаамаар үзэгдэх.
4. Хартоошкоо дундуурнь хагадлаад, тэр хахсуудаа дүрвэн хувь болгох.
5. Махаа дунд дзэргээр хэрчэх.
6. Горшоогт энэ емээ хиихын урд, нэг дзаа шарах хэрэгты. Наран цэцгы тосты халаасан сковородк руугаа түрүүн бахалжаанаа хиихэдь, худхаджгаадал дзаахан шарах.
7. Шарсан бахалжаанаа ондоо амсарт хиигээд, хэрэгты хнэйнь тос нэмээд, үнгэт перцээ шарах (5 минут хүрхэдөө).
8. Удаатайнь, хартоошкоо шархан болторнь шарах.
9. Хартоошкоо гаргасны сүүлээр, сонгиноо худжаджгаадал шарах.
10. Шарсан сонгиноо гаргаад, махаа шарах. Махаа шарахадаа дзаа дзааханаар хиихэдь; нэг дор хуу хиичоохнэй, махнаас шүүс гараад шарагдакүй, чансан шэндь болчох. Эн чанахидамнай дотроо шүүсты шарсан мах хэрэгты.
11. Эн бэлдцэн емээ горшог руугаа дээр дээрээсэнь, ээлджэлүүлджэгаад хиихэдь (4-5 горшоог хэрэгты болох). Түрүүчээр махаа давсалджагаад хиих.
12. Удаатайнь сонгиноо хиих. Үхры махаар эдеэгээ хиих болбол, ем бүхны сүлээр, дзаахан сливочно тос нэмджайхадь.
13. Сүүлдэнь бахалжаанаа хиих. Дуртывол, давсалхад болно.
14. Тэгээд хартоошкоо хиих, тосоо нэмэх, давсалх.
15. Дээрээснь - болгар перцэ.
16. Нэг дзаа давсалджагаад помьдоороо хиих.
17. Чесноогоо нюхаад хиих, дээрээснь үнэрты ногоонуусаа екнээр хиих. Хангал ногоо ех байхдаа сайн. Нюдөөты хар перц, аджиг хиидж болно.
18. Горшоогуудаа тас хавхлаад, 180 градус болтор халаасан духовкд час хагад барьх (махаа дзөөлхэн болтор).
Ус хиисны хэрэггүй, юундэв гэхд, ногоонуудаас шүүс гархаарал гарах.
Эн эдеэгээ остоолдоо тавьхадаа, дээрээснь ногоогоор гоёох.
Сайхан хооллоорыт!
Дабацу Юндунова, Буряад Уласы арады зүжигчин, Буцуур аймагай Харлан нютагтай. Сарюун сайхан сэлэнгын буряадууды аялгаар бэшэв.
Чанахи гэдж ногооты бүйлүүлсэн, тас парилсан, шүүсты, элдэв үнгын ногооны амт шэнгээсэн хоол ямарчаг остоолы чэмэг болдж үгэх. Бэлсэх арганууд олонч хнээ, эгээл амтатынь - шавар, аль үгы хэнээ керамическ горшоог дотор чансань. Энэ аргаар чансан чанахи ёстыл ондоохон, юув гэхэд, нэг дзаа өөрынхёороо болгодж чаннадь. Тэгээч хнээ, бэлссдэг арг маягынь алданагүйдь, тэр учраас эн эдеэ ухаангүй амтаты болдог.
Дзай тэгээд, эн жэлы шэн ургаснаас бахалжаан, помьдоор, үнг бүриин хангалты ногоо, хоньны ясгүй мах шэлээд чандж эхилы. Эн манай дзааваряар грузин - чанахи гэсэн эдеэ чандж чадхал байхат гэдж найднадь!
Эн эдеэнд хэрэглэх зүйлнүүд:
1. Хоньны мах - 500 грамм;
2. Болгар перц - 2 монцогор;
3. Бахалжаан - 2 (их биш);
4. Сонгин - 2-3 монцогор;
5. Хартоошк - 3-4 монцогор;
6. Чесноог - 2-3 шүд;
7. Помьдоор - 3-4 монцогор;
8. Үнгын хангалты ногоонууд (кинза, базилиг, петрушка г.м.) ;
9. Наран цэцгы тос (шархын түлөө) - 5-6 том халваг;
10. Сливочн тос - 50 грамм.
*****
Дзай, эхилы:
1. Бахалжаанаа том томхоноор хэрчэх. Даваслаад, тас худхаад, 20-30 минутын цагт орхичох. Тэгээд тэрнээ тас дзайлах, юундэв гэхэд, бахалжааны гашуунь үгы болох.
2. Сонгиноо түхреэнээр хэрчэх.
3. Амтаты болгарска перцын доторхиинь хуу цэвэрлээд, томхоноор тэвхэрээр хэрчэх. Чанахи бэлсэхдээ, үнгын перцнүүды шэлэх хэрэгты, тэхэд чанахи гоёор, ам хамраа тамшаамаар үзэгдэх.
4. Хартоошкоо дундуурнь хагадлаад, тэр хахсуудаа дүрвэн хувь болгох.
5. Махаа дунд дзэргээр хэрчэх.
6. Горшоогт энэ емээ хиихын урд, нэг дзаа шарах хэрэгты. Наран цэцгы тосты халаасан сковородк руугаа түрүүн бахалжаанаа хиихэдь, худхаджгаадал дзаахан шарах.
7. Шарсан бахалжаанаа ондоо амсарт хиигээд, хэрэгты хнэйнь тос нэмээд, үнгэт перцээ шарах (5 минут хүрхэдөө).
8. Удаатайнь, хартоошкоо шархан болторнь шарах.
9. Хартоошкоо гаргасны сүүлээр, сонгиноо худжаджгаадал шарах.
10. Шарсан сонгиноо гаргаад, махаа шарах. Махаа шарахадаа дзаа дзааханаар хиихэдь; нэг дор хуу хиичоохнэй, махнаас шүүс гараад шарагдакүй, чансан шэндь болчох. Эн чанахидамнай дотроо шүүсты шарсан мах хэрэгты.
11. Эн бэлдцэн емээ горшог руугаа дээр дээрээсэнь, ээлджэлүүлджэгаад хиихэдь (4-5 горшоог хэрэгты болох). Түрүүчээр махаа давсалджагаад хиих.
12. Удаатайнь сонгиноо хиих. Үхры махаар эдеэгээ хиих болбол, ем бүхны сүлээр, дзаахан сливочно тос нэмджайхадь.
13. Сүүлдэнь бахалжаанаа хиих. Дуртывол, давсалхад болно.
14. Тэгээд хартоошкоо хиих, тосоо нэмэх, давсалх.
15. Дээрээснь - болгар перцэ.
16. Нэг дзаа давсалджагаад помьдоороо хиих.
17. Чесноогоо нюхаад хиих, дээрээснь үнэрты ногоонуусаа екнээр хиих. Хангал ногоо ех байхдаа сайн. Нюдөөты хар перц, аджиг хиидж болно.
18. Горшоогуудаа тас хавхлаад, 180 градус болтор халаасан духовкд час хагад барьх (махаа дзөөлхэн болтор).
Ус хиисны хэрэггүй, юундэв гэхд, ногоонуудаас шүүс гархаарал гарах.
Эн эдеэгээ остоолдоо тавьхадаа, дээрээснь ногоогоор гоёох.
Сайхан хооллоорыт!
Дабацу Юндунова, Буряад Уласы арады зүжигчин, Буцуур аймагай Харлан нютагтай. Сарюун сайхан сэлэнгын буряадууды аялгаар бэшэв.
2829