«Ажалшан олон зоной хүсэлөөр» энэ гайхамшагта шүлэг мүнөөдэр, 2025 оной октябриин 5-да, буряадшалагдаба.
Буряад хэлэеэ һэргээн хүгжөөе!
Сергей Есенин.
Нохой тухай дуун.
Үглөөнэй үүрэй гэгээрэн сайха сагта,
Шаргамал таряан дэбисхэр дээрэ,
Үлэгшэн нохой долоон гүлгэ түрэбэ,
Хөөрхы долоон шарахан гүлгэдые.
Долоохон гүлгэдэйнгээ нойтон үһые
Долёо долёоһоор үдэшэ болгобо.
Халуухан хээлиинь хабирга доро
Хайлаһан саһан гоожоһондол үзэгдэбэ.
Үдэшын орой сагай буухада,
Тахяануудай үлгүүр дээрээ һууха үедэ,
Барагар шарайтай эзэн эрэнь ерээд,
Долоон гүлгэдыень мэшээг руу хэбэ.
Хөөрхы үлэгшэн нохой саһан дээгүүр гүйбэ,
Хожомдонгүй тэрэнэй хойноһоонь дахан…
Тиигээд удаан хугасаа соо хүрөөгүй уһан
Шэшэрэн булгилжа байбал даа, хайрлахаар…
Хажуу талаһаань хүлһэёо долёон,
Хохидоһон нохойн бусажа ябахадань,
Дороһоо мандаһан үншэн һара
Долоон гүлгэдэйнь нэгэндэл харагдаа.
Үлэгшэн нохойн хүхэ тэнгэри руу хараад,
Үргөөд хоншоороо гиинан улихадань,
Шэнэ һарын уйтан мандал
Шэлэйн саагуур шэнгэн оробо.
Мүн дүлии, гарай хандиб бэлэг абаһан шэнги,
Теэд энеэн һагад тэрээн руу шулуу шэдэхэ үедэ,
Хөөрхы нохойн нюдэдэй халуухан нулимса
Хүр саһан руу «алтан одод» шэнги унаа…
1915 он.
P.s.: Хурамхаанай аймагай Дэрээнэй дунда һургуулиин ород хэлэ бэшэгэй ба литературын багша Елизавета Сенгеевна Санжиева 9-хи класста һуража байхадамнай (1967 он) хэлээ бэлэй: «Максим Горький нэгэтэ «вечеринка» дээрэ Есенинэй «Нохой тухай дуун» гэжэ шүлэгөө уншахыень хүсэһэн байна. Һүүлдэнь агууехэ уран зохёолшо бэшээ ха: «Ирагуу найруулагша шүлэгэйнгээ һүүлшын мүрнүүдые уншаад, өөрын нюдэнүүдһээ нулимсануудые урдуулаа…».
Елизавета Сенгеевна Санжиева мүнөө Улаан- Үдэ хотодо ажаһууна, ерэхэ һарада 90 наһа хүрэхэнь; Багшадаа элүүр энхые хүсэнэбди, удаан жаргалтай ябагты!
Цыренжаб Чойропов.
Буряад хэлэеэ һэргээн хүгжөөе!
Сергей Есенин.
Нохой тухай дуун.
Үглөөнэй үүрэй гэгээрэн сайха сагта,
Шаргамал таряан дэбисхэр дээрэ,
Үлэгшэн нохой долоон гүлгэ түрэбэ,
Хөөрхы долоон шарахан гүлгэдые.
Долоохон гүлгэдэйнгээ нойтон үһые
Долёо долёоһоор үдэшэ болгобо.
Халуухан хээлиинь хабирга доро
Хайлаһан саһан гоожоһондол үзэгдэбэ.
Үдэшын орой сагай буухада,
Тахяануудай үлгүүр дээрээ һууха үедэ,
Барагар шарайтай эзэн эрэнь ерээд,
Долоон гүлгэдыень мэшээг руу хэбэ.
Хөөрхы үлэгшэн нохой саһан дээгүүр гүйбэ,
Хожомдонгүй тэрэнэй хойноһоонь дахан…
Тиигээд удаан хугасаа соо хүрөөгүй уһан
Шэшэрэн булгилжа байбал даа, хайрлахаар…
Хажуу талаһаань хүлһэёо долёон,
Хохидоһон нохойн бусажа ябахадань,
Дороһоо мандаһан үншэн һара
Долоон гүлгэдэйнь нэгэндэл харагдаа.
Үлэгшэн нохойн хүхэ тэнгэри руу хараад,
Үргөөд хоншоороо гиинан улихадань,
Шэнэ һарын уйтан мандал
Шэлэйн саагуур шэнгэн оробо.
Мүн дүлии, гарай хандиб бэлэг абаһан шэнги,
Теэд энеэн һагад тэрээн руу шулуу шэдэхэ үедэ,
Хөөрхы нохойн нюдэдэй халуухан нулимса
Хүр саһан руу «алтан одод» шэнги унаа…
1915 он.
P.s.: Хурамхаанай аймагай Дэрээнэй дунда һургуулиин ород хэлэ бэшэгэй ба литературын багша Елизавета Сенгеевна Санжиева 9-хи класста һуража байхадамнай (1967 он) хэлээ бэлэй: «Максим Горький нэгэтэ «вечеринка» дээрэ Есенинэй «Нохой тухай дуун» гэжэ шүлэгөө уншахыень хүсэһэн байна. Һүүлдэнь агууехэ уран зохёолшо бэшээ ха: «Ирагуу найруулагша шүлэгэйнгээ һүүлшын мүрнүүдые уншаад, өөрын нюдэнүүдһээ нулимсануудые урдуулаа…».
Елизавета Сенгеевна Санжиева мүнөө Улаан- Үдэ хотодо ажаһууна, ерэхэ һарада 90 наһа хүрэхэнь; Багшадаа элүүр энхые хүсэнэбди, удаан жаргалтай ябагты!
Цыренжаб Чойропов.
360